Vốn là một diễn viên đu dây trên không, trong một lần tập luyện, nghệ sĩ Ngô Tuyết Hoàn (SN 1978) gặp tai nạn đứt tủy, cột sống bị tổn thương nên chị bị bại liệt hoàn toàn từ phần hông trở xuống.
Xiếc là môn nghệ thuật được công chúng ở mọi lứa tuổi đón nhận. Có thể thấy, khán giả từ già tới trẻ đều thích xiếc vì nó có đầy đủ các yếu tố hấp dẫn như âm nhạc, hài hước, múa, nhào lộn. Tuy nhiên, môn nghệ thuật này đòi hỏi rất nhiều yêu cầu phức tạp, dễ gặp những rủi ro…
Nhóm phóng viên Dân trí đã đến Liên đoàn Xiếc Việt Nam để chứng kiến nghệ sĩ xiếc tập luyện. Nghe họ kể về nghề mới thấy sự nghiệt ngã và nguy hiểm mà các diễn viên gặp phải.
9h, chúng tôi có mặt tại Liên đoàn Xiếc Việt Nam (phố Trần Nhân Tông, Hà Nội) – nơi các nghệ sĩ đang nghiêm túc tập luyện cho chương trình xiếc Hà Nội trong trái tim tôi nhân kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024).
Tại đây, các diễn viên đang luyện tập với ngựa. Để có buổi biểu diễn thuần thục trên sân khấu, họ phải có 5-7 năm học ở trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam và 1- 2 năm khổ luyện cơ bản.
Nhiều nghệ sĩ xiếc cho biết, họ sợ nhất là… nhào lộn. Môn này cần phải có sự dũng cảm và “máu liều”, vì khi tập dễ chấn thương gãy xương tay, chân. Nhào lộn làm người tập mất nhiều sức, có khi dẫn đến suy kiệt cơ thể.
Cũng như các nghệ sĩ nam, các “bóng hồng” ở Liên đoàn Xiếc Việt Nam cũng có sự tập luyện rất gian truân.
Nghệ sĩ Phạm Thị Hướng (SN 1990) cho biết, nữ diễn viên ở đỉnh cao của sự nghiệp chỉ từ 17 đến gần 30 tuổi. Chính vì tuổi nghề ngắn như vậy nên ai phải thực sự đam mê với nghề thì mới dám theo đuổi.
Nhiều nữ nghệ sĩ kết hôn xong, sinh con là… bỏ nghề vì cơm áo gạo tiền và không thể kiên trì theo đuổi giấc mơ của thời thanh xuân.
Để có một tiết mục hoành tráng trong 5 – 10 phút trên sân khấu, ngoài việc dày công tập luyện thì yếu tố kỹ thuật của các diễn viên xiếc cũng quan trọng không kém.
Nếu sơ suất khi luyện tập và diễn, dù một chi tiết nhỏ cũng có thể đánh đổi bằng những thương tật nặng nề cho bản thân.
Diễn viên Chu Khánh Huyền (SN 1997) đang luyện tập để chuẩn bị cùng đồng nghiệp sang Nga tham dự Liên hoan Công chúa xiếc với tiết mục “Đế kiếm trên đu”.
Trên sân, Khánh Huyền vừa dùng băng bó đầu gối vừa luyện tập. Cách đây 2 tháng, cô bị đứt dây chằng phải vào bệnh viện mổ. Hiện tại, cô vẫn phải bó chân để đảm bảo sức bền cho đầu gối.
NSND Tống Toàn Thắng biểu diễn với trăn (Ảnh: Nhân vật cung cấp)
NSND Tống Toàn Thắng – Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam – cho biết, anh đã có 41 năm làm nghề và được gắn với danh xưng “hoàng tử trăn”, “vua rắn”, “crazy man”, “snake man”… Anh đã “làm bạn” với trên dưới 20 con trăn, có con ở với anh mười mấy năm.
Trong quá trình làm nghề vất vả, anh đã bị thoái hóa đốt sống cổ, đầu gối đau. Thời còn là diễn viên trụ và nhào lộn, NSND Tống Toàn Thắng đã bị ngã, sái chân, tay. Có lần anh rơi từ trên cao xuống, nửa ngày không nhớ gì, sau đó mới thần kinh mới hồi phục dần.
Khi diễn cùng trăn, anh Thắng từng 4 lần bị trăn cuốn, đến mức không thở được, suýt chết ngạt. Khi đó, anh được mọi người hô hấp, sơ cứu mới thoát khỏi tình huống nguy hiểm đến tính mạng.
Ngồi một góc bên sân tập luyện, nghệ sĩ Ngô Tuyết Hoàn (SN 1978) ngồi xe lăn điều khiển dây tời trong Rạp xiếc.
Vốn là một diễn viên đu dây trên không, trong một lần tập luyện cách đây gần 10 năm, chị Hoàn gặp tai nạn đứt tủy, cột sống bị tổn thương nên chị bị bại liệt hoàn toàn từ phần hông trở xuống.
Sau khi ra viện, nghệ sĩ Tuyết Hoàn phải ngồi xe lăn. Chị được Ban Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam tạo điều kiện đưa về phòng nghệ thuật của Liên đoàn làm việc. Công việc của chị rất nhẹ nhàng như: Đôn đốc lịch cho các nghệ sĩ, điều khiển dây tời, dây bảo hiểm…
Chồng chị, anh Đức Tài cũng là một diễn viên kiêm người hướng dẫn trong Liên đoàn xiếc, họ từng ấp ủ mong muốn khi ổn định công việc sẽ sinh con, nhưng tai nạn ập xuống bất ngờ khiến cả 2 rất buồn.
Cách đây 4 năm, chị Tuyết Hoàn có bầu tự nhiên trong niềm hạnh phúc của gia đình. Hiện, con gái của hai vợ chồng chị đã được 3 tuổi, là nguồn động viên của cặp vợ chồng nghệ sĩ xiếc này.
Trong khu nuôi dạy thú, diễn viên Nguyễn Hà Bình (SN 1989) cùng đồng nghiệp đang nuôi dạy ngỗng và chim bồ câu. Anh nói, trong quá trình huấn luyện thú, nhiều nghệ sĩ tay chằng chịt vết thương bị con vật cắn, mổ vào người.
Anh và bà xã là Phạm Thị Hướng cùng công tác tại Liên đoàn Xiếc. Mỗi tháng, lương của anh và chị là hơn 10 triệu đồng, mỗi buổi biểu diễn được trả cát-xê 200.000 đồng/người.
Làm nghề hơn 10 năm nhưng vợ chồng anh chưa mua được nhà mà đang ở nhờ nhà của chú ruột trên đường Âu Cơ.
Để kiếm thêm thu nhập, vợ anh có dạy thêm môn Pilates (là bài tập kết hợp những động tác giữ thăng bằng, linh hoạt cùng điều chỉnh hơi thở, nhằm giúp cơ thể săn chắc, vóc dáng cao và đẹp hơn) và anh có đi làm thêm sự kiện như: Diễn ảo thuật tại sinh nhật, sự kiện… để nuôi 2 con ăn học.
“Tôi đã từng nghỉ làm một thời gian nhưng không được biểu diễn, thấy nhớ quay quắt sân khấu nên đã trở lại. Tuy vất vả nhưng chúng tôi vẫn cố gắng để giữ nghề, yêu nghề xiếc…”, diễn viên Nguyễn Hà Bình nói.
